Tipografi Nedir? Tipografi Neden Önemlidir?
Tipografi kelimesinin tam karşılığı yazı dilini grafik tasarım teknikleri kullanarak okunaklı, anlaşılır görüntülendiğinde dikkat çekici biçime getirmek için kullanılan yazıyı düzenleme sanatı ve tekniğine verilen isimdir. Yazı görünümüne harf aralıkları, noktalama işaretleri, noktalama ve harf boyutları, satır arası uzunluklar ve harflerin şekillerine yapılan müdahale ve dokunuşlarla meydana gelir. Tipografi, dizgi yapanların, tipografların, grafik tasarımcıların, sanat yönetmenlerinin, manga tasarımcılarının, çizgi roman sanatçılarının sözcük, harf, sayı ve sembolleri düzenleyen herkesin sanat eseridir.
Tipografi Tarihi
Tipografi kelimesi yunanca τύπος typos (form veya izlenim) kelimelerinden türetilerek İngilizce’ye “typography” type ve graphic kelimelerinin birleştirilmesinden oluşturulup, Türkçe’ye ise tipografi olarak geçmiştir. Eski zamanlarda mühür ve para birimi yapmak için kullanılmıştır. Tipografi M.Ö. 1600’lü yıllara dayanan Girit’den gelen basılı parçalara kadar uzanan yolculuğu vardır. Hızla gelişmekte olan teknoloji 20. Y.Y. sonlarında tipografi tasarım sanatında devrim meydana getirdi.
1980’li yılların ortalarında Apple Macintosh gibi kişisel bilgisayarlar yazı tasarımcılarının grafik tasarım programları kullanarak dijital yazı biçimleri oluşturmasına olanak sağladı, bu sayede tasarımcılar yazı biçimleri için yeni spesifik tasarımlar oluşturulabilmesi mümkün oldu. Yazı karakteri oluşturmanın ve geliştirilmesinin maaliyet oldukça düştü. Bu teknolojik devrimi tasarım alanında “Tipografinin Demokratikleşmesi” olarak adlandırıldı ve yeni tasarımcıların bu alana girmeleri için fırsat oluşturuldu.
Deneysel Yazı Tipi
“Deneysel tipografi” yazı tipi seçiminde geleneksel olmayan ve daha sanatsal yaklaşım türüne verilen isim olarak tanımlanmaktadır. Deneysel yazı tipinin bilinen tarihte öncüsü Francis Picabia’dır. David Carson ise 1990’lı yıllarda Ray Gun dergisindeki deneysel tipografi ve yazı tipi çalışmaları nedeniyle bu tasarım türü ile ilişkilendirilmektedir. Bu konsept üzere hazırlamış olduğu çalışmalar üzere, yazı tipi seçimi, düzeni ve tasarımdaki standart kullanılan uygulamaları terk etmesi nedeni ile tasarım topluklarında büyük kargaşa ve fikir ayrılıklarına neden olmuştur. Deneysel yazı tipi çalışması tipografi çalışmasında fikirleri iletirken okunabilirlikten ziyade duygu ve fikirleri iletmeye yönelik olduğundan direkt olarak sanatla ilişkilendirilmektedir.
Tipografinin Kullanılma Amacı ve Tasarıma Sağladığı Faydalar
Tasarım sürecine tipografiye verilen önem ortaya çıkartılan grafik tasarımın, derginin, dizgi çalışmasının veya her hangi bir grafik tasarım unsuruna sağlayacağı faydalar şunlardır;
- Deneysel Yazı Tipi
Tipografi kullanımın temel unsuru doğru yazı tipi seçimi ile başlar. Yazı tipi olduğunca temiz ve okunabilir olmalıdır. Çok küçük ve fazla detaylara sahip karmaşık yazı tipi kullanılmamalıdır. İçeriğin düzenlenmesi, kullanılan renkler, vurgular hem web ortamında hem de basılı afiş, dergi, katalog gibi kullanım alanlarında profesyonel görünüm ve okunma sağlamaktadır. - Okuyucunun dikkatini çeker
Tipografi kullanımını doğru ve en azından standart görsel kurallarına uygun olarak yapmanız durumunda yayınlanan görsel metnin daha fazla dikkat çekmesini sağlayabilirsiniz. Her içerik genel olarak standart metinler kullanabilir, tipografi çalışmasını etkili yapmanız durumunda daha çekici göstermeniz mümkündür. - Belirli bir ruh hali ve duyguyu ifade eder
Yazı içeriği bir bilgisayar oyunu, reklam çalışması veya kartvizit olabilir, yani yazının var olduğu ve gösterildiği tüm alanları buna dahil edebiliriz. İçeriğiniz ciddiyet gerektiriyorsa sade ve resmi, komik ve eğlenceli bir içeriğe sahipseniz bu yönde bir seçim yapmalısınız. - Görsel ve içeriksel hiyerarşi kurmanızı sağlar
Bir içerikte yer alan metinleri önem derecesi olarak sıralamanıza ve onları bu hiyerarşiye göre vurgulayıp listelemeniz anlamına gelir. Önemli metinleri farklı, vurgulu, yazı boyutunun farklı olduğu kullanımlar sergilemenize olanak sağlar. Daha büyük font boyutları kullanarak vurgulama işlemlerini yapabilir, alt metinler için daha küçük seçimler elde edersiniz. - Görsel uyum oluşturmanıza olanak sağlar
Bir tipografi tasarım hiyerarşisi oluşturduktan sonra, bunun sürekliliğini sağlayarak tüm içeriğinizde ve devam eden tasarımlarda aynı şekilde kullanımınızda tipografi uyumu ve sürekliliği sağlarsınız. - Profesyonel görünüm sağlar
Tasarım projelerinizde tipografi çalışmalarınızın doğru kullanılması ve sürekliliğinin sağlanması, ortaya çıkartılan işin profesyonelliğini gösterir ve yansıtır. Pazarlama faaliyetlerine pozitif anlamda değer katar. Tasarıma profesyonel yaklaşımın özünde tipografiyi de içerir. Sağladığınız içeriğin önemi bu alanda tanımlanır ve müşteri, elde ettikleri bilgilerin kendisini daha güvende hissetmesini sağlar.
Tipografinin Kullanıldığı Alanlar
Günümüzde tipografi kullanım alanları, tipografi uygulaması ve çalışması hem mekanik (dizgi, yazı tasarımı, yazı biçimlerinin oluşturulması) hem de el yazısı ve kaligrafi (harf tasarımı) ve uygulamasında tüm yönleri kapsayabilecek şekilde ele alınmaktadır. Bunları aşağıda yer alan listede ele alabilir;
Harf tasarımı
Belgeler
Sunumlar
Logotype çalışmaları
Gazete ve dergi tasarımı
Afiş tasarımı ve posterler
Broşür ve el ilanları
Kitap kapak tasarımı
Duvar yazıları
Tipografinin kullanılan başlıca alanları olarak niteleyebiliriz.
